Woensdag 14 mei 2025
IVN (Instituut Voor Natuureducatie en Duurzaamheid) verbindt mens en natuur. Het doel is kinderen en volwassenen laten beleven hoe leuk, gezond én belangrijk natuur is waardoor duurzaam handelen gestimuleerd wordt. Dat doet het IVN met natuuractiviteiten, cursussen, projecten en campagnes. Zelf leren en doen staan centraal.

In onze regio zijn afdelingen actief in; Born, Elsloo, Stein, Spaubeek. Ik ga op bezoek bij de gefuseerde IVN-afdeling MunsterGeleenSittard. Elke afdeling heeft zijn “gebied” en speciale plek binnen de regio, er is veel samenwerking o.a. rond scholing van Natuurgidsen.

Deze IVN  heeft een mooie locatie aan de rand van Munstergeleen; de Heemtuin, Steengraafpad 50, 6151 Munstergeleen.
In maart 1972 begon de toen pas opgerichte afdeling Munstergeleen met de aanleg van de Heemtuin. Ze kreeg een oude, verwaarloosde boomgaard (0,45 ha) aan de voet van de Wanenberg ter beschikking. De opzet van het grootste deel van de tuin is die van een instructief plantsoen zoals door Dr. Jac. P. Thijsse (schrijver, onderwijzer en natuurbeschermer 1865-1945) gepropageerd werd in ons land. Planten worden zoveel mogelijk gegroepeerd zoals zij in het landschap samen worden en werden aangetroffen. Op de website is de hele beschrijving van de tuin te vinden onder het kopje heemtuin.

Elke maandagmorgen van 9.00 uur tot 12.00 uur werkt een groep vrijwilligers in de tuin. Ik praat met de beheerder. Er is veel werk. Kennis van de natuur is handig maar heb je niet nodig. Biotopen worden op natuurlijke wijze verzorgd zonder bestrijdingsmiddelen, met giften kalk wanneer dat nodig is. In de Boerengaard gebruiken ze compost van eigen makelij voor de groenten en kruiden af en toe een beetje koemest. Daar is te zien wat men vroeger zoal teelde. Van kweepeer tot kruiden, bessen en tomaten elk op zijn beste plek.

Een waterleiding is er niet. Regenwater op de gebouwtjes wordt opgevangen en dat wat van de berg over het wandelpad (Pieterpad) stroomt komt via een gegraven geultje in een waterbekken. Materialen die nodig zijn worden gekozen op duurzaamheid.
De tuin ligt er prachtig bij in het meizonnetje, het gonst van de bijen, vogelgeluiden volop en als de zon schijnt veel kwakende kikkers. Bezoekers en passerende wandelaars genieten van de mooie plek. De “kenners” worden getroffen door wat ze zien. Jonge kinderen verwonderen zich over salamanders, kikkers en libellen bij de vijvers en dikkopjes in het aquarium. Er zijn mensen, onlangs een jonge vrouw, die inspiratie opdoen om de eigen tuin natuurlijk aan te leggen.

Wat is er in al die jaren Heemtuin veranderd is mijn vraag. De groep vrijwilligers is een stuk ouder dan 20 jaar geleden met wat weinig jonge mensen. Desalniettemin wordt er in een prettige sfeer en kennis van zaken de tuin verzorgd. De afgelopen jaren waren extreem droog dan wel extreem nat zoals vorig jaar met heel veel slakken, dat is ongunstig voor zeldzame planten. Het is ook lastig om bijzondere inheemse planten te behouden vanwege de hoeveelheid stikstof die neerslaat. Dat is goed voor planten die veel stikstof kunnen gebruiken zoals brandnetels, bramen en grassen. Zeldzame planten als Donderkruid en de Ratelaar die in onze regio nog voorkomen gedijen het best op een schrale grond en hebben het in de Heemtuin moeilijk of verdwijnen. Het is een uitdaging om planten als de Ratelaar en dat Donderkruid te behouden. Vooralsnog gaan de beheerders daarvoor.

Openingstijden van de Heemtuin zijn in het seizoen elke zondag tussen11.00 uur en 16.00 uur, op maandag-en zaterdagochtend 9.00 uur tot 12.00 uur, zie de website. 
Er is veel informatie op de sites van de IVN-afdelingen te vinden. Je kunt meedoen met een activiteit, lid worden en vrijwilligers zijn overal welkom!

Namens de werkgroep GroeneKerk
Hannie Musson